Konflikt serologiczny a ciąża

Najlepiej już przed planowaniem ciąży zrobić badania krwi na grupę. Jeśli okaże się, że Wasze grupy krwi się wykluczają i może to spowodować konflikt serologiczny lekarz podejmie odpowiednią profilaktykę. Wiedząc o takim zagrożeniu szybka interwencja medyczna nie dopuści do powstawania przeciwciał.

(pixabay.com @ konkfikt serologiczny a ciąża)

Konflikt serologiczny a ciąża - kiedy pojawia się konflikt?

Konflikt serologiczny powstaje z powodu tego, że istnieją różne rodzaje ludzkiej krwi. Podstawowa różnica, z powodu której dochodzi do konfliktu, to antygen D, który występuje u osób z RH+, stąd właśnie to RH oznaczone jest plusem, a nie posiadają go osoby z grupą krwi RH-. Większość ludzi posiada w swojej krwi antygen D i jeśli kobieta go ma to nie istnieje ryzyko konfliktu serologicznego, nawet jeśli mężczyzna będzie miał krew z odczynnikiem RH-.

Problem pojawia się wtedy, gdy przyszła matka ma RH-, a ojciec RH+ i dziecko dziedziczy RH po ojcu. Wtedy organizm matki odbiera płód posiadający nieznany mu składnik, czyli antygen D jako intruza i próbuje się go pozbyć jak infekcji. W tym celu wytwarza przeciwciała atakujące krew dziecka. W przypadku gdy dziecko dziedziczy krew po mamie konflikt się nie pojawi, jednak są to dość rzadkie przypadki.

Gdy oboje rodzice mają RH– nie ma zagrożenia konfliktem serologicznym, ponieważ dziecko też będzie miało grupę krwi o RH ujemnym (dziecko dziedziczy krew po którymś z rodziców).

Konflikt serologiczny a ciąża - gdy mama ma RH– a dziecko RH+

W przypadku pierwszej ciąży, w której występuje niezgodność krwi matki i dziecka, jeśli nie dojdzie do przedostania się krwi dziecka do krwiobiegu matki organizm nie zdąży się jeszcze zorientować, że pojawił się intruz w postaci antygenu D. Łożysko stanowi tak silną barierę, że nie ma możliwości, aby doszło do kontaktu krwi mamy z krwią maluszka. W takiej sytuacji organizm mamy nie może wytworzyć przeciwciał i dziecko jest bezpieczne. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo do zetknięcia się ich krwi dojdzie dopiero w trakcie porodu. Wtedy istnieje zagrożenie konfliktem w kolejnej ciąży, ponieważ organizm matki, który raz wytworzy przeciwciała przeciwko antygenowi D ma je już na zawsze. W nieprawidłowym przebiegu ciąży może dojść do konfliktu jeszcze przed porodem. Są to następujące sytuacje:

• poronienie,
• odklejenie się łożyska,
• ciąża pozamaciczna,
• krwotoki,
• zabiegi wewnątrzmaciczne,
• aborcje,
• badania prenatalne (amniopunkcja, biopsja kosmówki),
• cesarskie cięcie,
• poród zabiegowy (z użyciem kleszczy).

Jak nie dopuścić do konfliktu?

Najważniejsze to badanie na oznaczenie grupy krwi u obojga rodziców. W przypadku, gdy istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu, czyli u wszystkich ciężarnych kobiet o krwi Rh– podaje się w zastrzyku immunoglobulinę anty D. Jest to naturalny produkt wytwarzany z krwi, który zapobiega powstaniu w ciele matki groźnych dla dziecka przeciwciał – w ten sposób, że natychmiast niszczy wszystkie krwinki płodu, które mogły dostać się do krwiobiegu matki. Czasem podaje się nawet dwie dawki immunoglobuliny anty D – jedną w 28. tygodniu ciąży, drugą po porodzie.

W przypadku wystąpienia konfliktu

W bardzo rzadkich przypadkach wystąpienia konfliktu serologicznego, gdy nie podano immunoglobuliny lub wymieszanie krwi matki i dziecka nastąpiło, zanim ją podano, w organizmie matki powstają przeciwciała mogące niszczyć czerwone krwinki płodu z dodatnim czynnikiem Rh. Gdy po specjalnych badaniach krwi okaże się, że krew matki zawiera przeciwciała anty D ich poziom musi być pod stałą kontrola lekarską. W tym celu wykonuje się dodatkowe badania w 28., 32. i 36. tygodniu ciąży. Należy także co 2-3 tygodnie przeprowadzać badanie USG, które sprawdzi, jak konflikt serologiczny wpływa na dziecko.

Podczas tego badania lekarz ocenia wielkość łożyska i płodu, obrzęki i przesięki do jam płodu oraz jego żywotność. Jeśli poziom przeciwciał jest niski poród może być naturalny, jeśli jednak jest zbyt wysoki może być potrzebne wcześniejsze zakończenie ciąży i transfuzja krwi u dziecka. W przypadku konieczności możliwa jest również transfuzja krwi u jeszcze nienarodzonego dziecka, choć zdarza się to bardzo rzadko. Zabieg ten polega na podaniu dziecku przez pępowinę krwi Rh– nie wrażliwej na przeciwciała mamy. Gdy maluszek przyjdzie na świat jego szpik zacznie produkować własne krwinki.

Przenikanie przeciwciał anty D jest największe w III trymestrze, dlatego ciążę konfliktową powinno się zakończyć w 37. lub 38. tygodniu jej trwania. Na szczęście są to niezwykle rzadkie przypadki, ponieważ współczesna medycyna jest już tak zaawansowana, że potrafi skutecznie zapobiegać i nie dopuszczać do powstania konfliktu serologicznego.